POS Cihazı ve Mobil Uygulamalar Üzerinden Tahsil Edilen Bahşişlerin Vergisel Niteliği Üzerine Bir Değerlendirme
Dr.Altuğ Özöğüt
21.07.2025
Giriş
Hizmet sektöründe özellikle restoran ve otel işletmelerinde çalışan personele yönelik müşteri tarafından yapılan bahşiş ödemeleri, teknolojik gelişmelerin etkisiyle artık yalnızca nakit olarak değil, POS cihazları veya mobil uygulamalar aracılığıyla da yapılmaktadır. Bu durum, bahşiş ödemelerinin niteliği ve vergisel yükümlülükler açısından yeniden değerlendirilmesini zorunlu kılmıştır. Bu çalışmada, bahşişlerin gelir vergisi, kurumlar vergisi ve katma değer vergisi (KDV) yönünden vergilendirilmesine ilişkin güncel mevzuat çerçevesinde bir inceleme yapılacaktır.
1. Kurumlar Vergisi ve Ticari Kazanç Yönünden Değerlendirme
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 6. maddesi uyarınca, kurum kazancı ticari kazanç esaslarına göre tespit edilir. Bu çerçevede, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 38. maddesi gereğince bilanço esasına göre ticari kazanç, dönem başı ve sonundaki öz sermaye farkı esas alınarak hesaplanmakta; ticari kazancın elde edilmesi ve idamesine yönelik giderlerin (GVK m.40) ise indirilebilmesi mümkündür.
Bu kapsamda, işletme adına tahsil edilen ve hizmet bedelinden ayrı olarak müşteriler tarafından yapılan bahşiş ödemeleri, şirket kayıtlarında gelir olarak izlenmeli; akabinde personele aktarılması durumunda bu ödemeler ücret gideri olarak kayıt altına alınabilmektedir. Dolayısıyla söz konusu bahşişler, ticari kazancın unsuru olarak değerlendirilmekte; ancak personele ücret olarak ödendiği ölçüde gider yazılabilmektedir.
2. Gelir Vergisi Yönünden Değerlendirme
Gelir Vergisi Kanunu’nun 61. maddesinde “ücret”, işverene tabi olarak çalışanlara hizmet karşılığı yapılan para, ayın veya menfaat ödemeleri olarak tanımlanmış; 94. maddesinde ise ücret ödemeleri üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hükme bağlanmıştır.
Bu bağlamda, müşteriler tarafından doğrudan ya da POS cihazı ve mobil uygulamalar üzerinden yapılan bahşiş ödemeleri, çalışanlar açısından bir hizmet karşılığı olarak değerlendirilmekte ve GVK’nın 61. maddesi kapsamında ücret olarak kabul edilmektedir. Bu doğrultuda, söz konusu ödemeler ile diğer ücret ödemeleri birleştirilerek gelir vergisi tevkifatına tabi tutulur (GVK m.94, 103, 104).
Öte yandan, 7349 sayılı Kanun’la GVK’nın 23. maddesine eklenen (18) numaralı bent ile, çalışanlara yapılan ücret ödemelerinde, aylık brüt asgari ücrete isabet eden kısım gelir vergisinden istisna tutulmuştur. Aynı şekilde, Damga Vergisi Kanunu’na ekli (2) sayılı tablonun IV/34 numaralı fıkrasında da bu tutara isabet eden ücret kağıtları için damga vergisi istisnası düzenlenmiştir.
319 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde ise söz konusu istisna uygulamasına ilişkin ayrıntılı açıklamalar ve örnek hesaplamalar yer almaktadır. Buna göre, bir ay içinde alınan tüm ücret gelirleri (bahşişler dahil) toplamı üzerinden istisna hesaplanacak; istisnayı aşan tutar üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılacaktır.
3. Katma Değer Vergisi Açısından Değerlendirme
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1. maddesi uyarınca, Türkiye’de ticari faaliyet kapsamında yapılan teslim ve hizmetler KDV’ye tabidir. 4. maddede “hizmet” kavramı; 20. maddede ise teslim ve hizmetlerde matrahın, alınan bedel olduğu hükme bağlanmıştır. KDV Kanunu’nun 24/c maddesinde ise fiyat farkı, prim, servis gibi menfaatlerin matraha dahil edilmesi gerektiği düzenlenmiştir.
Bununla birlikte, müşteriler tarafından hizmet bedelinden ayrı olarak yapılan bahşiş ödemeleri herhangi bir mal teslimi veya hizmet ifası karşılığı olmadığından, bu tür bahşişlerin KDV’ye tabi tutulması söz konusu olmayacaktır. Ancak alınan bahşişin hizmet bedeline dâhil edilmesi veya bu şekilde faturalandırılması halinde, KDV matrahına eklenmesi ve vergilendirilmesi gerekecektir.
Sonuç
Teknolojik gelişmelerin etkisiyle dijital yöntemlerle yapılan bahşiş ödemeleri, vergisel anlamda da çeşitli yükümlülükleri beraberinde getirmiştir. POS cihazları ve mobil uygulamalar aracılığıyla hizmet bedelinden bağımsız olarak tahsil edilen bahşişler, ticari kazanç ve ücret gelirleri kapsamında değerlendirilmekte; kurum kazancı yönünden gelir ve gider kaydına konu edilmekte; çalışan açısından ise gelir vergisi tevkifatına tabi ücret niteliği taşımaktadır. Ancak söz konusu ödemelerin teslim ve hizmet bedelinden ayrı olması koşuluyla KDV’ye tabi tutulması gerekmemektedir.
Vergi idaresinin yaklaşımı bu doğrultuda olup, işletmelerin bu tür dijital bahşiş tahsilatlarını da içeren kayıt ve vergilendirme süreçlerini yukarıda belirtilen yasal dayanaklara uygun olarak yapılandırmaları büyük önem taşımaktadır.
Kaynakça
· 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu
· 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu
· 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu
· 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu
· 7349 sayılı Kanun
· 94 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği
· 319 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği
· Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 03.02.2025 tarihli E-38418978-125[6-2024/] sayılı özelgesi