.jpg)
Giriş
Enflasyon düzeltmesi, yüksek enflasyon dönemlerinde mali tabloların gerçeği yansıtabilmesi amacıyla yapılan bir uygulamadır. Vergi Usul Kanunu'nun mükerrer 298. maddesi, bu uygulamanın nasıl yapılması gerektiğine dair hükümler içermektedir. Bu makalede, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilen bir özelge üzerinden "256 - Diğer Maddi Duran Varlıklar" hesabında izlenen varlıkların enflasyon düzeltmesi kapsamında nasıl ele alınması gerektiği ayrıntılı olarak incelenecektir.
Parasal ve Parasal Olmayan Kıymetler:
Vergi Usul Kanunu'na göre parasal kıymetler, ulusal para biriminin değerindeki değişikliklere rağmen nominal değerleri sabit kalan, ancak satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre değişen varlıklar olarak tanımlanır. Buna karşın, parasal olmayan kıymetler, nominal değerleri sabit kalmakla birlikte, satın alma güçleri enflasyon karşısında değişmeyen varlıkları ifade eder.
Parasal kıymetler, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaz çünkü bilançoda görünen değerleri, bilanço tarihi itibarıyla o varlığın satın alma gücünü doğru bir şekilde yansıtır. Ancak, parasal olmayan kıymetler, bilançoda enflasyonun etkilerinden arındırılmadığı sürece gerçeği yansıtmayan değerler gösterebilir. Bu nedenle, parasal olmayan kıymetlerin doğru bir şekilde tespit edilmesi ve enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gerekir.
256 - Diğer Maddi Duran Varlıklar Hesabının İncelenmesi
Özelgede, "256 - Diğer Maddi Duran Varlıklar" hesabında izlenen tablo, maşrapa, çeşme musluğu, kazan, ibrik, bakraç gibi eski eşyaların, enflasyon düzeltmesi uygulamasında parasal olmayan kıymet olarak kabul edilip edilmeyeceği sorulmuştur. Gelir İdaresi Başkanlığı, bu kıymetlerin doğrudan parasal olmayan kıymet olarak kabul edilmesinin mümkün olmadığını, önce mahiyetlerinin belirlenmesi gerektiğini vurgulamıştır. Mahiyet belirleme işlemi, bu kıymetlerin parasal ya da parasal olmayan ayrımına tabi tutulması anlamına gelir.
Enflasyon Düzeltmesi Uygulama Esasları
30 Aralık 2023 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 555 Sıra No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak kıymetler konusunda ayrıntılı açıklamalar getirmiştir. Bu tebliğin "Bilançoda düzeltme işlemine tabi tutulacak kıymetler" başlıklı 9. maddesinde, parasal ve parasal olmayan kıymetlerin tanımları ve uygulama esasları yer almaktadır. Parasal kıymetlerin enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacağı, buna karşın parasal olmayan kıymetlerin mutlaka bu düzeltmeye tabi tutulması gerektiği vurgulanmıştır.
Ek-1 ve Ek-2 listelerinde parasal ve parasal olmayan kıymetler, uygulayıcılar için kolaylık sağlamak amacıyla "Tek Düzen Hesap Planı"nda izlendikleri hesap kodları ile gösterilmiştir. Ancak, "256 - Diğer Maddi Duran Varlıklar" hesabı bu listelerde yer almamaktadır. Bu durumda, bu hesaptaki varlıkların mahiyetine göre parasal ya da parasal olmayan kıymet olarak sınıflandırılması gerekmektedir.
Mahiyet Belirlemenin Önemi
Özelgede belirtildiği gibi, "256 - Diğer Maddi Duran Varlıklar" hesabında izlenen kıymetlerin enflasyon düzeltmesine tabi tutulup tutulmayacağı, bu kıymetlerin mahiyetinin doğru bir şekilde belirlenmesine bağlıdır. Eğer bu kıymetler parasal olmayan kıymet olarak kabul edilirse, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaları gerekecektir. Bu sınıflandırma, bilançonun gerçeği yansıtması ve işletmenin mali tablolarının doğru değerlendirilmesi açısından kritik öneme sahiptir.
Sonuç ve Öneriler
Vergi mükelleflerinin enflasyon düzeltmesi uygulamalarında dikkat etmeleri gereken en önemli hususlardan biri, bilançolarında yer alan kıymetlerin parasal ya da parasal olmayan ayrımını doğru bir şekilde yapmaktır. "256 - Diğer Maddi Duran Varlıklar" hesabında izlenen varlıkların enflasyon düzeltmesine tabi tutulup tutulmayacağı, bu kıymetlerin mahiyetine göre belirlenecektir. Bu nedenle, işletmelerin bu tür varlıklarını değerlendirirken Vergi Usul Kanunu ve ilgili genel tebliğlerin hükümlerine tam uyum sağlamaları, olası vergi cezalarından ve yanlış beyanlardan kaçınmak için büyük önem taşır.
Vergi mükelleflerinin, mali tablolarında enflasyon düzeltmesi yaparken bu tür detayları göz önünde bulundurması ve gerekirse vergi uzmanlarından destek alması uygun olacaktır.
Altuğ Özöğüt
Partner / Baxley Cpa
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikten yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Baxley Cpa veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
Kaynak: T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI/Özelge: Tarih: 22/05/2024, Sayı: 11395140-105[VUK-3-2801]-670927